Otyłość może być wywołana przez wiele czynników. Przyczyny powodujące ten stan w zdecydowanej większości są związane z przekarmieniem psa, niedostatecznym wydatkowaniem energii w stosunku do jej podaży (brak ruchu), czy zabiegiem sterylizacji. Często otyłość jest wynikiem wielu nakładających się czynników. Aby skutecznie ochronić psa przed tą groźną chorobą należy dokładnie poznać czynniki, które zwiększają ryzyko jej występowania.

 Rasa

Predyspozycja rasowa częściowo jest związana z czynnikami genetycznymi, a ściślej ze stosunkiem beztłuszczowej masy ciała do masy tłuszczowej. Nadwaga u szczenięcia predysponuje go do rozwoju otyłości w wieku dorosłym. Suki z nadmiarem masy ciała w wieku pomiędzy 9 a 12 miesiącem życia są 1,5 razy bardziej podatne na nadwagę w wieku dorosłym w porównaniu do suk, które w okresie wzrostu miały odpowiednią wagę.

Labrador Retriever, Cairn Terrier, Szkocki Terier, Basset Hound, Cavalier King Charles Spaniel, Cocker Spaniel, Jamnik Długowłosy, Beagle, i długowłose psy ras olbrzymich

 Płeć

Przynajmniej 60% otyłych psów stanowią suki. Samice posiadają około 16% więcej tłuszczu w organizmie i mają większe skłonności do tycia niż samce, natomiast sterylizacja zwiększa ryzyko otyłości dwukrotnie. Samice powinny otrzymywać mniejszą ilość pokarmu w porównaniu do samców, co również związane jest z masą ciała- psy zazwyczaj mają większą masę ciała i zarazem większe potrzeby energetyczne.

 Żywienie

Nadmierne spożycie energii, które może wynikać z karmienia do woli, liczby podawanych posiłków, przekąsek, zjadania resztek ze stołu oraz obecność zwierzęcia podczas przygotowywania lub spożywania posiłków przez właściciela.

 Koszt karmy

Badania wykazują, że otyłe psy otrzymywały znacznie częściej większe ilości karm tańszych. Tanie karmy zawierają komponenty niższej jakości i aby potrzeby pokarmowe psa zostały pokryte zazwyczaj musi zjeść jej znacznie więcej, przyjmując jednocześnie nadmiar energii. Ponadto głównymi składnikami tych karm są tańsze produkty pochodzenia roślinnego (jak zboża, kukurydza, soja), czyli źródło łatwo przyswajalnych węglowodanów.

 Sterylizacja/kastracja

Brak hormonów płciowych we krwi powoduje spowolnienie tempa metabolizmu. Zmiany poziomów hormonów płciowych bezpośrednio po sterylizacji wpływają na ośrodek sytości w mózgu poprzez zmiany stężeń leptyny i greliny. Psy po zabiegu żywione do woli, pobierały znacznie większą ilości pokarmu, co powodowało u nich zwiększenie masy ciała. Psy sterylizowane powinny być żywione odpowiednio zbilansowaną dawką, zawierającą większą ilość włókna pokarmowego, które zmniejsza gęstość energetyczną dawki. Posiłki podzielić na 2-3 aby zmniejszyć uczucie głodu u psów.

 Leki

Wysokie stężenia w surowicy fenobarbitalu, powszechnie stosowanego leku przeciwdrgawkowego, powoduje znaczny wzrost łaknienia. Z kolei glikokortykosteroidy pobudzają glukoneogenezę oraz lipogenezę, co może przyczyniać się do przyrostu masy ciała oraz odkładania tłuszczu, szczególnie w jamie brzusznej. Również terapia hormonalna u suk przyczynia się do zmian w metabolizmie i prowadzi do otyłości.

Adipokiny

Biała tkanka tłuszczowa jest aktywnym narządem endokrynnym, wydzielającym u psów adipokiny, które regulują równowagę energetyczną, czynność immunologiczną, angiogenezę, metabolizm glukozy i lipidów. Nadmierna ilość białej tkanki tłuszczowej wpływa ujemnie na zdrowie psów. W wielu badaniach wykazano, zależność pomiędzy zmianami w wydzielaniu adikopin obserwowanymi u otyłych psów a rozwojem insulinooporności. 

Nadwaga lub otyłość właścicieli

Prawdopodobieństwo posiadania otyłego psa przez właściciela z nadwagą jest dwukrotnie wyższe niż w przypadku zwierząt o prawidłowej masie ciała. Niedoszacowanie BCS (body condition score) u psów było niemal dwudziestokrotnie częstsze u psów otyłych niż u psów, które były normalne lub wychudzone.

Aktywność fizyczna

Aktywność fizyczna psów z nadwagą w ciągu tygodnia była istotnie mniejsza niż psów nieotyłych. Ruch, a dokładniej mówiąc jego brak obok nadmiernego żywienia jest najbardziej istotnym czynnikiem powodującym otyłość. JAKA JEST OPTYMALNA AKTYWNOŚĆ + –

Środowisko

Ważnym czynnikiem decydującym o występowaniu nadwagi lub otyłości u psów była przynależność ich właścicieli do klasy społecznoekonomicznej. Ryzyko otyłości było większe u właścicieli  z najwyższymi dochodami. Zazwyczaj dawki pokarmowe nie były normowane, psy żywione były do woli.

Jeśli chcesz wiedzieć więcej na temat otyłości swojego psa, czytaj dalej:

Otyłość a układ krążenia

Otyłość powoduje wzrost pojemności minutowej serca, wzrost objętości osocza i płynów pozakomórkowych, zwiększoną aktywność neurohumoralną, ograniczenie wydzielania wody i sodu z moczem, wzrost częstości pracy serca, zaburzenia skurczowej i rozkurczowej funkcji komór, nietolerancje wysiłku oraz wzrost ciśnienia krwi.

Otyłość a układ oddechowy

Zwiększone zapotrzebowanie na tlen, zwężenie górnych dróg oddechowych, które pogłębia zaburzenia oddechowe. Psy szybciej się męczą, oddychanie jest utrudnione.

Otyłość a choroby endokrynologiczne

Cukrzyca typu II wywoływana jest przez otyłość. Polega na upośledzonym wydzielaniu insuliny oraz niewrażliwości na insulinę tkanek docelowych. Terapia insulinowa jest niezbędna w niektórych przypadkach, a podstawą leczenia jest odchudzanie i dieta. Otyłość u psów może być związana również z niedoczynnością tarczycy. Przynajmniej 40% psów cierpiących na jedną z tych chorób jest otyłych.

Otyłość a układ ruchu

Kości i stawy są przeciążone. Do najczęstszych schorzeń należą: chroniczne zapalenie kości i stawów oraz dyskopatie. U bardzo otyłych psów niezbędny ruch w terapii odchudzającej może być utrudniony. Dobór ćwiczeń powinien być przemyślany i nie obciążający nadmiernie psa. Najlepsze efekty przynoszą ćwiczenia w wodzie (pływanie, bieżnia wodna) nie obciążające stawów.

Otyłość a termoizolacja

Ilość wody w organizmie zmniejsza się, wzrasta natomiast ilość tłuszczu. Latem, w czasie upałów, ma to negatywny wpływ na mechanizm termoregulacji. Dochodzi wtedy dużo szybciej do przegrzania organizmu.

Otyłość a nowotwory

Udowodniono, że większość psów z nowotworem równocześnie cierpiało na nadwagę. Ponadto psy otyłe częściej zapadają na nowotwór gruczołu mlekowego

Otyłość to skrócenie czasu życia

Badania naukowe wykazały, że psy które miały ograniczane żywienie (75% zalecanej dawki), były w dobrej kondycji i żyły średnio 2 lata dłużej od psów żywionych do woli.

Otyłość można wyleczyć, a liczba dostępnych opcji terapeutycznych stale rośnie. Wprowadzenie odpowiedniego postępowania dietetycznego – plan dietoterapii musi być dostosowany do indywidualnych predyspozycji psa. Ograniczanie podaży energii polega na zmniejszeniu jej ilości do 60-80% aktualnej dawki. Poza ograniczeniem ilości energii spożywanej przez otyłe psy, spadek masy ciała można zwiększyć poprzez wzrost wydatkowania energii przez zwierzę. U psów otyłych bardzo ważne jest stosunkowo wolne wprowadzenie ćwiczeń fizycznych i stopniowe zwiększanie ich trwania oraz intensywności. Należy pamiętać aby ubytek masy ciała nie był zbyt gwałtowny. Zdrowa utrata masy ciała to 1-2% tygodniowo.

Rola składników pokarmowych w dietach odchudzających

Białko

Białko w diecie wykorzystywane jako źródło energii, dostarcza jej mniej niż węglowodany, czy tłuszcze. Średnio 1 g białka dostarcza o 30% energii netto mniej, niż 1 g skrobi, mimo, iż w obu przypadkach ilość energii metabolicznej może być taka sama. Podczas utraty tkanki tłuszczowej, spadek masy mięśniowej zostaje zminimalizowany. Dowiedziono, że dieta wysokobiałkowa (>110g/1000kcal EM) zmniejsza utratę beztłuszczowej masy ciała u psów o 30% w porównaniu do tradycyjnej diety odchudzającej typu „high fibre-low fat”, czyli opierającej się tylko na zwiększeniu ilości włókna oraz obniżonym poziomie tłuszczu. Wysoki poziom białka zapewnia lepsze poczucie sytości, które zależy od profilu aminokwasowego. Po osiągnięciu wagi docelowej i powrocie do karmy bytowej chroni przed ponownym przyrostem masy ciała (efekt odbicia). Korzyści płynące z zastosowania diety wysokobiałkowej są niezaprzeczalne, jednak karma taka nie może być stosowana w przypadku zwierząt cierpiących na zaburzenia w funkcjonowaniu nerek.

Włókno

Rola włókna w obniżaniu masy ciała polega na zmniejszeniu koncentracji energii oraz zapewnieniu odpowiedniej wielkości dawki pokarmowej przy obniżonej kaloryczności. Większość badań wykazuje, że dodatek włókna do diety wywiera korzystny wpływ na otyłe zwierzęta. Karma o zwiększonym poziomie włókna powoduje szybsze osiągnięcie sytości oraz spowalnia trawienie oraz wchłanianie składników pokarmowych, zmniejszając ich strawność. Dlatego, też należy pamiętać o zwiększeniu w dawce niezbędnych substancji odżywczych. Nadmiar włókna może zwiększyć ilość odchodów i częstotliwość oddawania kału.

Tłuszcz

Poziom tłuszczu, ze względu na swoją wysoką koncentrację energii powinien być ograniczony. Pewna jego ilość jest jednak potrzebna, by móc umożliwić witaminom rozpuszczalnym w tłuszczach wchłanianie oraz pokryć zapotrzebowanie na niezbędne nienasycone kwasy tłuszczowe. Ostatnie zalecenia mówią o przynajmniej 15g/ 1000 kcal EM (około 5% na karmę zawierającą 3300 kcal EM/kg).

Przyswajalne węglowodany

Większe znaczenie ma ich jakość niż ilość. Zmiany w poziomie cukru w organizmie po spożyciu węglowodanów określa indeks glikemiczny. Niski indeks glikemiczny wpływa na spadek reakcji insulinowej, co korzystnie oddziałuje na mobilizację tłuszczu.

Witaminy i składniki mineralne

Zawartość witamin oraz składników mineralnych powinien być zwiększony proporcjonalnie do stopnia ograniczenia energetycznego tak, aby ich zawartość nie była zbyt niska. Dotyczy to zwłaszcza diet, w których równocześnie zwiększono poziom włókna pokarmowego.

Dodatki biologicznie czynne

L-karnityna. Zastosowanie karnityny w dietach zwalczających otyłość ma sens wówczas, gdy towarzyszy temu obniżenie energii w dawce pokarmowej oraz zwiększona aktywność fizyczna. L-karnityna poprawia retencję azotu, zmieniając skład ciała na korzyść masy mięśniowej i równocześnie redukuje ilość tkanki tłuszczowej. Działa ona ochronnie na mięśnie poprzez zwiększenie utleniania kwasów tłuszczowych i dostarczeniu powstającej energii do syntezy białka mięśniowego. Dawkowanie karnityny nie zostało jeszcze dokładnie ustalone, ale wydaje się, że nawet jej duże dawki nie mają szkodliwego działania. Przeważnie zalecanymi dawkami są 2g/dzień u psów podzielone na 2-3 porcje.

Badania naukowe na szczurach wykazały, że jednoczesne podawanie L-karnityny, choliny i kofeiny połączone z niedużym wysiłkiem, skutecznie obniża ilość tkanki tłuszczowej. Zalety karnityny powodują, że może być ona zalecana po skończonej terapii odchudzającej, jako czynnik ograniczający ponowny przyrost tkanki tłuszczowej.

CLA – sprzężony kwas linolowy. Działanie odchudzające CLA polega na ograniczaniu retencji tłuszczu. Obniżone odkładanie się tłuszczu u myszy, spowodowane zastosowaniem CLA, zostało po raz pierwszy stwierdzone w Institute for Cancer Research w USA. W pierwszym doświadczeniu myszy otrzymywały w diecie 0,5% CLA i po 30 dniach stwierdzono 60% redukcję tłuszczu w tuszkach. Badania  na gryzoniach wielokrotnie wykazywały, że podawanie z karmą CLA obniża odkładanie się tłuszczu w tuszkach poprzez wpływ na ekspresję genów odpowiedzialnych za regulację metabolizmu lipidów. Tak, więc działanie sprzężonego kwasu linolowego powodujące utratę masy ciała polega na zwiększeniu utleniania tłuszczu, wzmożeniu wydatków energetycznych, zmniejszeniu wielkości adipocytów oraz obniżeniu aktywności enzymów związanych z metabolizmem kwasów tłuszczowych i lipogenezą.

Kwas alfa hydroksy-cytrynowy (AHA). Otrzymywany jest on z owoców drzewa Garcinia Cambodgia (pochodzącego z południowo-wschodniej Azji) ogranicza przemiany węglowodanów w tkankę tłuszczową.

3-hydroksy-3-metylomaślan (HMB). Badania z lat 90. poprzedniego wieku wskazują na wzrost znaczenia suplementacji 3-hydroksy-3-metylomaślanem (HMB) u wielu gatunków ssaków. HMB działa protekcyjnie na komórki mięśniowe (ograniczając proteolizę) podczas dużego wysiłku oraz w czasie trwania terapii odchudzającej. Podając HMB zwiększamy siłę mięśni, co jest wskazane podczas podawania niskoenergetycznej diety połączonej ze zwiększoną aktywnością.

                                                                                                                                                               autor: dr O. Lasek

Odpowiednie postępowanie w przypadku otyłości psa, w tym opracowanie właściwej diety, nie jest sprawą łatwą, dlatego jeśli chcecie do tego zagadnienia podejść poważnie i zrobić to w prawidłowy sposób, skorzystajcie z indywidualnych płatnych porad dr Olgi Lasek.

Reklama: