Weterynaryjna medycyna behawioralna to młoda gałąź weterynarii, która od 30, najwyżej 40 lat dynamicznie rozwija się na świecie. Stosując ludzkie analogie jest ona odpowiednikiem psychiatrii połączonej z psychologią. Z psychiatrii czerpie wiedzę na temat patofizjologii, diagnostyki i farmakoterapii zaburzeń psychicznych,     z psychologii zaś zrozumienie ogólnych praw rządzących zachowaniem zwierząt oraz różnorodne narzędzia terapeutyczne.

Specjalista weterynaryjnej medycyny behawioralnej jest lekarzem, w którego centrum zainteresowania znajduje się zachowanie  pacjentów. Do jego zadań należy ocena zarówno behawioru jak i zdrowia fizycznego, a także wpływu jednego na drugie.

       Docieka, czy u podłoża zmian  zachowania nie znajduje się choroba somatyczna.  Często bowiem zaburzenie zachowania jest jedynie objawem choroby ciała. Agresja, nadpobudliwość, czy oddawanie kału lub moczu w niepożądanych miejscach mogą mieć swe źródło w bólu, zaburzeniach hormonalnych, metabolicznych lub neurologicznych. Dopiero wykluczenie podłoża somatycznego zmian w zachowaniu pozwala na szukanie przyczyny w psychice zwierzęcia. Należy jednak pamiętać, że nieznalezienie żadnych chorób organicznych u pacjenta nie jest równoznaczne z rozpoznaniem zaburzeń behawioralnych. Takie rozpoznanie musi mieć charakter pozytywny.   Jego podstawą jest wywiad oraz badanie behawioralne. Jeżeli nie wykażą one nieprawidłowości, należy wrócić do poszukiwania przyczyn somatycznych.

Lekarz, który rozpozna zaburzenie zachowania (np. lęk, zaburzenia nastroju) może zgodnie z prawem zastosować leki odgrywające zasadniczą rolę w przebiegu terapii. Ich użycie przynosi zwierzęciu (a często także jego opiekunom) ulgę, której nie daje się osiągnąć innymi metodami.

Podanie leków często jest także pierwszym etapem postępowania, bez którego dalsza terapia behawioralna nie jest możliwa lub osiągnięcie zamierzonych efektów zajmie niewspółmiernie więcej czasu.

Należy jednak pamiętać, że stosowanie leków powinno być ograniczone do uzasadnionych przypadków i prowadzone z rozwagą. Leki psychotropowe działają bardzo indywidualnie  i odpowiednie ich dobranie wymaga czasu i doświadczenia.

foto flickr

Korzystając z wiedzy psychologicznej lekarz może następnie zalecić dalsze postępowanie,  często z wykorzystaniem technik terapii behawioralnej.  W terapii behawioralnej zwierząt wykorzystuje się te same mechanizmy,             które  z powodzeniem stosowane są od dziesięcioleci w leczeniu ludzi. Uniwersalne prawa dotyczące zasad uczenia się oraz wpływu kar i nagród z powiedzeniem są stosowane w terapii zwierząt towarzyszących.

Co jednak, gdy problem, z którym zgłasza się opiekun nie jest zaburzaniem, lecz zachowaniem prawidłowym dla danego gatunku?

Drapanie mebli przez koty czy uciążliwe szczekanie psów to najczęściej nie objawy choroby, a jedynie sposoby realizowania przez te zwierzęta ich podstawowych potrzeb. Niektóre zachowania, zupełnie prawidłowe z punktu widzenia dobrostanu zwierzęcia, mogą być bardzo uciążliwe dla pozostałych domowników i niemożliwe                  do zaakceptowania. Lekarz weterynarii specjalizujący się w medycynie behawioralnej stara się godzić potrzeby czworonożnych pacjentów z potrzebami ich ludzkich opiekunów i szuka rozwiązań, które poprawią samopoczucie wszystkich współmieszkańców. Niekiedy też zwierzę choruje na nieuleczalną chorobę, cierpi na chroniczny ból     lub po prostu się starzeje, co powoduje pojawienie się kłopotliwych zachowań. W tych przypadkach wyleczenie przyczyny problemów behawioralnych jest niemożliwe, a postępowanie terapeutyczne ma na celu ich ograniczenie   i poprawę komfortu całego zwierzęco-ludzkiego systemu.

foto flickr

Weterynaryjna medycyna behawioralna, dzięki holistycznemu spojrzeniu na zwierzę, buduje mosty pomiędzy lekarzami weterynarii skupionymi na fizycznym stanie zdrowia swoich pacjentów a behawiorystami pracującymi   w oparciu o techniki szkoleniowe i terapie behawioralne. Tylko kompleksowe podejście do zwierzęcia gwarantuje,    że niczego nie przeoczymy i otrzyma ono skuteczną pomoc. Lekarze weterynarii na co dzień przecież widują przypadki zaburzeń zachowania, z którymi borykają się ich klienci. Zmiany behawioralne często świadczą również o tym, że pacjent przeżywa ostry lub przewlekły stres, obniżający jego odporność i przez to zwiększający ryzyko zachorowania i utrudniający leczenie już istniejących chorób. Dlatego dobrze, żeby mieli zaufanego specjalistę medycyny behawioralnej, do którego odeślą pacjenta na konsultację. Z drugiej strony behawioryści, trenerzy            i hodowcy wiedzą, że w pewnych przypadkach terapia behawioralna jako jedyne narzędzie nie jest skuteczna. Dzięki współpracy ze specjalistą medycyny behawioralnej mogą uzyskać zarówno wykluczenie (lub potwierdzenie) fizykalnego podłoża zmian zachowania jak i, w razie potrzeby, farmakologiczne wsparcie stosowanych przez nich terapii.

Weterynaryjna medycyna behawioralna jest integralną częścią systemu mającego za cel dbanie o zdrowie zwierząt, zarówno fizyczne, jak i psychiczne i służy wszystkim, dla których dobro zwierzęcia jest nadrzędne.

Specjaliści medycyny behawioralnej psów w Polsce

I) Lekarze weterynarii:

Warszawa

Dr n. wet. Jagna Kudła – PSOTA

Lek. wet. Joanna Iracka – VETPOL

II) Behawioryści i psycholodzy psów (certyfikowani z medycyny behawioralnej) ściśle współpracujący z lekarzami wet.:

Warszawa

Monika Budzińska – GREEN DOG.pl

Kamila Hoszcz-Komar – MOKRY NOSEK.pl

Poznań:

Anita Szkudlarek – TERAPIA DLA PSA.pl

Kraków

Beata Madej-Kaczorowska – HOU DO YOU FEEL.pl

Joanna Nosal i Michał Bieda – SKYLOS