Stosować czy nie stosować czosnek u psów? Oto jest pytanie…

Foto flickr

Pomimo artykułów naukowych, potwierdzających toksyczność czosnku w żywieniu psów, na rynku dostępnych jest wiele preparatów dedykowanych psom, które mają go w składzie. Nie każda firma zamieszcza informacje, o tym, żeby zachować szczególną ostrożność przy jego suplementacji. Na forach internetowych można znaleźć wiele postów dotyczących stosowania czosnku u psów, a właściciele nie są świadomi jakie ryzyko niesie ze sobą podawanie go psu. Ponadto wiele firm nie podaje dokładnej ilości czosnku jaka znajduje się w preparacie. Dawki toksyczne czosnku określone są wyłącznie dla czosnku świeżego [F.E.D.I.A.F. 2018]. Wiele preparatów występuje w formie suszonej lub granulowanej, dla których nie ustalono dawki toksycznej, a tym bardziej bezpiecznej, która nie zaszkodzi psu. Większość producentów podaje dawkowanie ale niektórzy proponują ilość czosnku w przeliczeniu na „szczyptę”, co jest zupełnie nieprecyzyjnym sposobem dawkowania. Taki sposób podawania może spowodować poważne problemy zdrowotne. Dodatkowo deklaracje przedstawiane na etykietach tych preparatów nie mają żadnego naukowego poparcia w badaniach przeprowadzonych na psach i niejednokrotnie są zupełnie przeciwstawne do wyników przedstawianych w publikacjach naukowych.

Przegląd preparatów dla psów zawierających czosnek, oferowanych na polskim rynku:

Foto flickr

 

Prozdrowotne działanie czosnku u ludzi, ale niekoniecznie u zwierząt

Czosnek jest bardzo popularny w żywieniu ludzi, a dzięki zawartości substancji o działaniu bioaktywnym jest rośliną uznawaną za naturalny antybiotyk, o właściwościach bakteriobójczych, przeciwgrzybicznych, przeciwpasożytniczych [Hu i wsp., 2002, Kwiecień i wsp., 2011]. Odpowiada za stymulowanie naturalnego mechanizmu obronnego organizmu. Udowodniono także jego właściwości antyoksydacyjne, przeciwzakrzepowe oraz odtruwające w przypadku zatrucia ołowiem u ludzi [Kwiecień i wsp., 2011]. Ze względu na wyżej wymienione właściwości jak i walory smakowe, czosnek jest powszechnie stosowany w ludzkiej diecie. Szerokie zastosowanie czosnku w żywieniu człowieka doprowadziło do zwiększenia wykorzystania tej rośliny i jej składników w branżach weterynaryjnych.

Pomimo prozdrowotnych właściwości u ludzi, w żywieniu zwierząt czosnek wywołuje wiele negatywnych skutków. Pearson i wsp., w 2005 roku opisali szkodliwe skutki stosowania czosnku u koni, które doprowadziło do anemii hemolitycznej już w dawce dziennej >0,2 g/kg masy ciała. Podobne działanie czosnku udokumentowano u kóz [Heidarpour i wsp., 2013] i u owiec [Hu i in., 2002]. Ekstrakt z czosnku indukuje hemolizę, która spowodowana jest uszkodzeniem erytrocytów i powstawaniem ekscentrocytów i ciałek Heinza [Yang i in., 2003]. Ekscentrocyty charakteryzują się nieregularnie położoną hemoglobiną, a ciałka Heinza znajdujące się wewnątrz czerwonych krwinek są zdenaturowaną hemoglobiną. Zaobserwowanie tych zmian w erytrocytach świadczy o uszkodzeniach oksydacyjnych [Winnicka, 2015]. Lee i in., już w roku 2000 stwierdzili, że czosnek może negatywnie wpływać na zdrowie psów. Dawkę toksyczną dla psów stanowi 5 g czosnku świeżego na kg masy ciała zwierzęcia, podawanego przez 7 dni [F.E.D.I.A.F., 2018]. Dawka ta spowodowała u psów obniżenie poziomu hemoglobiny oraz erytrocytów w surowicy krwi oraz pojawienie się ekscentrocytów i ciałek Heinza.

 Szkodliwy mechanizm działania czosnku u psów

Toksycznymi związkami wyizolowanymi z czosnku są:

  • 2-propylenowy tiosiarczan sodu,
  • bis-2-propylenowy trójsiarczek,
  • bis-2-propylenowy czterosiarczek,
  • bis-2-propylenowy pięciosiarczek
  • bis-2-propylenowy tiosulfonian
  • oraz szereg estrów zawierających siarkę [Yang i wsp., 2003,Hu i wsp., 2002].

Szkodliwy mechanizm działania związków siarczkowych polega na hemolizie oksydacyjnej, podczas której uszkodzeniu ulega błona lipidowa erytrocytów, a następnie dochodzi do oksydacyjnej denaturacji hemoglobiny. Prowadzi to do wytworzenia się ciałek Heinza oraz ekscentrocytów [Salgado i wsp., 2011]. W wyniku działania utleniającego, hemoglobina przekształca się w methemoglobinę, formę która nie jest zdolna do transportu tlenu z powodu przemiany jonu Fe2+ w Fe3+. Konsekwencją tej przemiany jest anemia hemolityczna z powstawaniem ciałek Heinza, hemoglobinuria, methemoglobinemia, a także wzrost stężenia bilirubiny w surowicy krwi [Harvey i wsp., 1985., Yamato i wsp., 2003., Lee i wsp., 2000]. Anemia hemolityczna to choroba, która nieleczona może doprowadzić do śmierci zwierzęcia. W 2009 roku udokumentowano przypadek zatrucia psa czosnkiem, który spowodował wystąpienie nadciśnienia tętniczego [Kang i wsp., 2009]. Psy są szczególnie narażone na toksyczność czosnku ze względu na trzykrotnie mniejszą aktywnością enzymu katalazy, w porównaniu do aktywności tego enzymu u ludzi. Ponadto u psów określono dziesięciokrotnie niższą, w porównaniu do ludzi, zawartość katalazy w erytrocytach. Katalaza jest enzymem o antyoksydacyjnym działaniu w komórkach. Niższa jego ilość oraz aktywność może powodować, że organizm gorzej radzi sobie z substancjami o silnym działaniu utleniającym, do których zaliczamy siarczkowe związki występujące w czosnku [Nakamura i wsp., 1998].

  Kliniczne objawy zatrucia czosnkiem u psów

Foto flickr

W przypadku spożycia przez psy pokarmu zawierającego dużą ilość czosnku objawy zatrucia mogą pojawić się już po 24 godzinach. Zazwyczaj jednak pojawiają się po kilku dniach i przez to utrudniają postawienie właściwej diagnozy (wykrycia przyczyny zatrucia). Pierwszymi symptomami są problemy ze strony przewodu pokarmowego takie jak: wymioty, biegunka, ból brzucha, brak apetytu, odwodnienie. Pojawia się apatia, przyspieszone tętno i oddech. Następnie dochodzi do zmiany zabarwienia moczu na ciemny (w związku ze zwiększeniem stężenia bilirubiny) i pojawia się bladość błon śluzowych jako następstwo niedokrwistości [Salgado i wsp., 2011, Cope, 2005]. W badaniach morfologicznych krwi psów zaobserwowano spadek stężenia hemoglobiny oraz wzrost stężenia bilirubiny. W przypadku niewykrycia przyczyny zatrucia może dojść do żółtaczki i niewydolności nerek, a w konsekwencji hemolizy i hemoglobinurii oraz śmierci zwierzęcia [Ogawa i wsp., 1986, Cope, 2005]. Brak jest specyficznego leku na zatrucie czosnkiem u psów. Leczenie powinno opierać się na leczeniu niedokrwistości oraz wykluczeniu z dawki źródła czosnku. W przypadku spożycia go przez zwierzę w ciągu kilkudziesięciu ostatnich minut można wywołać wymioty. W cięższych przypadkach stosuje się przetaczanie krwi oraz tlenoterapię [Gfeller, 1998, Tang i wsp, 2008]. Zaleca się również stosowanie antyoksydantów [Cope, 2005].

Autorzy: Olga Lasek, Justyna Chrabąszcz, Alicja Major

Podsumowanie:

Stosowanie preparatów zawierających czosnek u psów jest bezcelowe, zwłaszcza suszonego lub granulowanego. Koncentracja składników w tych preparatach, także tych szkodliwych, jest około 3 krotnie wyższa w porównaniu do świeżej formy czosnku. Ponadto brakuje rzetelnych badań naukowych potwierdzających wpływ czosnku na zdrowie psów, natomiast istnieje wiele publikacji, w których udowodniono szkodliwe jego działanie.

Co więcej w praktyce klinicznej również obserwuje się przypadki zatruć u psów. Na podstawie raportu V.P.I.S. [2015] do zatruć u psów najczęściej dochodzi w wyniku spożycia przez nie leków (55,4%). W wyniku spożycia produktów pochodzenia roślinnego odnotowano 2096 zatruć, co stanowi 19,2% przypadków zatruć, zgłoszonych do V.P.I.S. w 2015 roku. Najwięcej zatruć u psów zanotowano po spożyciu przez nie winogron, ale także cebuli i czosnku. Innymi produktami spożywczymi, które spowodowały ok. 10% zatruć były między innymi czekolada oraz ksylitol, który występuje na przykład w słodzikach i gumach do żucia.

Dodatkowo dla preparatów z suszonego i granulowanego czosnku nie określono bezpiecznego dawkowania, stąd ryzyko zatrucia u psów jest znacznie większe.

W 2018 roku [Lasek i Barć, 2018] dr Olga Lasek zaprezentowała wyniki badań in vitro  nad wpływem różnych form czosnku na erytrocyty wyizolowane z krwi psów, na Kongresie w Monachium [22nd CONGRESS OF THE EUROPEAN SOCIETY OF VETERINARY AND COMPARATIVE NUTRITION]. Z wynikami tych badań można zapoznać się w załączonych streszczeniu i prezentowanym na kongresie plakacie.

Ustalenie szkodliwej dawki czosnku suszonego i granulowanego dla psów wymaga przeprowadzenia dalszych badań in vitro oraz badań klinicznych na psach. Do czasu ustalenia bezpiecznej dla psów dawki czosnku granulowanego należy bardzo ostrożnie podchodzić do jego suplementacji z powodu wysokiego zagrożenia wystąpieniem anemii hemolitycznej będącej konsekwencją zatrucia.


Bibliografia

Hu Q., Yang Q., Yamato O., Yamasaki M., Maede Y., Yoshihara T. 2002. Isolation and identification of organosulfur compounds oxidizing canine erythrocytes from garlic (Allium sativum). Journal of Agricultural and Food Chemistry, 50, 5, 1059–1062.

Kang M., Park H. 2010. Hypertension after Ingestion of Baked Garlic (Allium sativum) in a Dog. The Journal of Veterinary Medical Science, 72, 4, 515–518.

Kwiecień M., Winiarska-Mieczan A. 2011. Czosnek jako zioło kształtujące właściwości prozdrowotne. Problemy Higieny i Epidemiologii, 2011, 92, 4, 810-812.

Lee K-W, Yamato O., Tajima, et. al. 2000. Hematologic changes associated with the appearance of eccentrocytes after intragastric administration of garlic extract to dogs. American Journal of Veterinary Research, 61, 11, 1446–1450.

Nakamura K., Watanabe M., Sawai-Tanimoto S., Ikeda T. 1998. A low catalase activity in dog erythrocytes is due to a very low content of catalase protein despite having a normal specific activity. The International Journal of Biochemistry & Cell Biology, 30, 7, 823–831.

Pearson W., Boermans H., Bettger W., McBride B., Lindinger M. 2005. Association of maximum voluntary dietary intake of freeze-dried garlic with Heinz body anemia in horses. American Journal of Veterinary Research, 66, 3, 457–465.

Salgado B., Monteiro L., Rocha N. 2011. Allium species poisoning in dogs and cats. The Journal of Venomous Animals and Toxins including Tropical Diseases, 17, 4–11.

V.P.I.S. Veterinary Poisons Information Service. 2015. Annual Report. https://vpisglobal.files.wordpress.com/2014/08/vpis-annual-report-2015.pdf

Yamato O., Sugiyama Y., Matsura H., Lee K., Goto K., Hossain M., Maede Y., Yoshihara T. 2003. Isolation and Identification of Sodium 2-Propenyl Thiosulfate from Boiled Garlic (Allium sativium) that oxidizes canine erythrocytes. Bioscience, Biotechnology and Biochemistry, 67, 7, 1594–1596.

Yang Q., Hu Q., Yamato O., Lee KW., Maede Y., Yoshihara T. 2003. Organosulfur compounds from garlic (Allium sativum) oxidizing canine erythrocytes. Zeitschrift für Naturforschung, 58, 5–6, 408–12.


O autorze:

Najnowsze wpisy

adsense