Liczba przypadków alergii pokarmowych u psów ciągle wzrasta. Świadczą o tym, chociażby liczne zapytania czytelników dogosfery dotyczące karmienia psów z alergią. Szacuje się, że alergie pokarmowe stanowią 1% wszystkich dermatoz (chorób skórnych) oraz jednocześnie 10% wszystkich przypadków alergii. Najczęstszymi przyczynami alergii u psów są pchły (jad), roztocza, pyłki i alergeny pokarmowe.

Definicja alergii pokarmowej

Ale czym jest alergia pokarmowa?  Jest reakcją organizmu, dokładniej układu odpornościowego na składnik pokarmu. Jednym z ważniejszych czynników sprzyjających rozwojowi choroby alergicznej jest uszkodzenie „bariery jelitowej”, najczęściej przez wirusy i bakterie, antybiotyki, pasożyty. Przedostanie się antygenu z przewodu pokarmowego do krwi powoduje powstanie swoistych przeciwciał IgE.

Objawy alergii pokarmowej

Objawy alergii pokarmowej podobne są do tych, które wywoływane są również przez inne choroby. Ponadto system immunologiczny przewodu pokarmowego może reagować w różny sposób. Dlatego alergia pokarmowa jest schorzeniem trudnym do zdiagnozowania.

U psów objawami alergii pokarmowej są zazwyczaj objawy skórne, rzadziej pokarmowe.

Objawy kliniczne

1. Świąd pojawiający się 4 – 24 godziny po jedzeniu.
2. Bąble pokrzywkowe zlokalizowane na głowie, w okolicach fafli, powiek, u nasady uszu lub obejmujące całą powierzchnię ciała.
3. Zmiany wtórne, będące skutkiem reakcji zwierzęcia na świąd – nadżerki, strupy, przebarwienia, otarcia
4. Zaburzenia żołądkowo jelitowe, występują rzadko- wymioty, biegunki, częste oddawanie kału
5. Wstrząs anafilaktyczny, w skrajnych przypadkach, niezwykle rzadki, objawiający się zatrzymaniem krwi w żyle wrotnej wątroby. U psów nie występują duszności jak w przypadku ludzi

Czynnikami, które zwiększają ryzyko wystąpienia alergii pokarmowej mogą być niewydolność trzustki i wszystkie czynniki, które wpływają na wzrost przepuszczalności błony śluzowej przewodu pokarmowego.

Najbardziej alergenne składniki

Alergenami pokarmowymi są rożne substancje, które posiadają zdolność wnikania do organizmu przez błonę śluzową przewodu pokarmowego. Najczęściej są to białka o dużej masie cząsteczkowej, ale mogą być nimi również białka drobnocząsteczkowe. Z reguły alergeny nie tracą swoich właściwości po ich ogrzaniu, są oporne na działanie enzymów proteolitycznych w przewodzie pokarmowym, co obniża szybkość ich trawienia i sprzyja wchłanianiu w formie niezmienionej lub mało zmienionej.

Najbardziej alergenne składniki diety psa

• wołowina  – czynnikiem uczulającym jest albumina bydlęca i bydlęce IgG,
• mleko – czynnikiem uczulającym jest β-laktoglobulina, α-laktoalbumina, albumina surowicy bydlęcej oraz kazeina i laktoza
• jaja – bardziej uczula białko niż żółtko, czynnikiem uczulającym jest owoalbumina, owomukoid, konalbumina, lizozym i owomucyna
• ryby – najczęściej dorsz i tuńczyk, mogą być bezpośrednim źródłem histaminy,
• soja – czynnikiem uczulającym jest glicynia, globulina zawierająca inhibitor trypsyny
• zboże – czynnikiem uczulającym są albuminy, globuliny i białka  glutenowe – gliadyna, gluteina.
• drób – czynnikiem uczulającym jest albumina
• ryż (czynnikiem uczulającym jest alergen o masie cząsteczkowej 16 kDa – są to albuminy należące do grupy inhibitorów amylazy i trypsyny)
• ziemniaki, pomidory – czynnikiem uczulającym są glikoproteidy

Badania naukowe potwierdziły powyższe informacje i wykazały, że do najczęstszych alergenów u psów należą: wołowina (48%) i mleko (50%), poza tym jaja (48%), kukurydza (33%), ryż (32%), mięso królika (30%), soja (28%), drób (28%) oraz jagnięcina (16%). Ponadto 35-48% zwierząt jest uczulonych na więcej niż jeden składnik diety

Predyspozycje występowania alergii pokarmowej

Alergia pokarmowa u psów nie zależy od płci, wieku ani rasy.

Objawy alergii mogą wystąpić od 4 miesiąca życia do 14 lat. Niemniej jednak, obecność zmian skórnych z towarzyszącym świądem u psów poniżej 6 miesiąca życia, sugeruje występowanie alergii pokarmowej. Chociaż zwykle alergia pokarmowa występuje u młodych zwierząt, najwięcej przypadków obserwowanych jest między 4 a 5 rokiem życia. Dodatkowo prawdopodobieństwo wystąpienia alergii u psów znacznie wzrasta przy żywieniu go tą samą karmą przez dłuższy czas (ok. 2 lata).

Różne źródła wymieniają niektóre rasy jako te, u których choroba ta występuje częściej i są one bardziej narażone na alergię pokarmową. Są to: dog argentyński, labrador retriever, shar-pei, bokser, owczarek niemiecki, West high land white terier, cairn terrier, cocker spaniel, springer spaniel, golden retriever, owczarek szkocki, sznaucer miniaturowy

Diagnozowanie alergii pokarmowej

Prawidłowa diagnoza alergii pokarmowej zależy przede wszystkim od przeprowadzenia szczegółowego wywiadu żywieniowego, obejmującego wszystkie podawane psu produkty: karmy, przekąski, nagrody, gryzaki, poszczególne składniki diety przygotowywanej w domu, leki doustne, dostęp psa do innych pokarmów takich jak jedzenie ludzkie, a także karmy innego zwierzęcia obecnego w domu, a nawet uwzględnienie materiałów, z jakich wyprodukowane są zabawki i miski, z których korzysta zwierzę.

Dieta eliminacyjna oraz wykonanie próby prowokacyjnej z tym składnikiem diety, który wytypowano jako przyczynę objawów, uznawane jest za jedyną wiarygodną metodę rozpoznawania alergii pokarmowej. Jednakże w rozpoznaniu przyczyny choroby mogą pomóc także badania laboratoryjne takie jak:

1. ocena rozmazu krwi (eozynofilia),
2. biopsja skóry (naciek eozynofilny, bazofilny i limfocytarny),
3. testy na IgE (ang. RAST – radioalergosorbent, ELISA – enzyme-linked immunosorbent assay)

Medycynie weterynaryjnej nie są dokładnie znane właściwości alergenów pokarmowych, co jest problemem w diagnozowaniu choroby. Poniższe wskazówki mogą posłużyć do uzasadnionego podejrzenia psa o alergię pokarmową

1. Choroba skóry przebiegająca ze świądem po wykluczeniu pasożytów
2. Wiek poniżej 1 roku
3. Uogólniona pokrzywka
4. Zapalenie ucha zewnętrznego
5. Równoczesne zaburzenia żołądkowo-jelitowe
6. Nawroty choroby po leczeniu kortykosterydami
7. Nawracające objawy, przewlekły charakter zmian
8. U psów pyodermia powierzchowna (zgorzelinowe zapalenie skóry)
9. Zwykle tylko jedno zwierzę dotknięte chorobą
10. Potwierdzenie rozpoznania dietą eliminacyjną

Leczenie alergii

Niestety nie ma skutecznego lekarstwa na alergię pokarmową. Jedyne co możemy zrobić to eliminować z diety psa produkty, które go uczulają  i unikać składników z grupy wysokiego ryzyka uczulającego oraz dokładnie kontrolować co nasz pies je.

dr Olga Lasek