Świat psów w porównaniu do innych gatunków zwierząt charakteryzuje się ogromną rozmaitością ras, różniących się między sobą wielkością, budową, barwą i długością okrywy włosowej, temperamentem, psychiką, właściwościami fizjologicznymi oraz wieloma innymi predyspozycjami i skłonnościami, w tym i zdrowotnymi. Ta duża różnorodność cech jest przyczyną wielu problemów występujących w ich praktycznym żywieniu. Stawiają one przed właścicielami coraz to trudniejsze zagadnienia do rozwiązania: wybór odpowiedniego sposobu karmienia (dieta domowa, karma przemysłowa), rodzaj karmy (sucha, półsucha, mokra), ocena jakości karmy i wreszcie ocena poprawnego żywienia.
Podział karm ze względu na zawartość składników
Karmy |
|||
Pełnoporcjowe |
Uzupełniające |
||
W pełni zbilansowana karma, pokrywa zapotrzebowanie na wszystkie składniki |
Niezbilansowana, podawana w połączeniu z inna karmą, ma wysoką zawartość niektórych składników np.: białko, aminokwasy, witaminy, makro i mikroelementy |
||
|
energetyczne |
białkowe |
inne |
|
dodatki i smakołyki |
Stosując karmę pełnoporcjową w ilości zalecanej przez producenta, należy pamiętać, że każdy dodatkowy „posiłek” jest źródłem energii. Spożywanie energii w ilości przekraczającej zapotrzebowanie psa, przez dłuższy okres czasu prowadzi do nadwagi i otyłości.
Natomiast podawanie niezbilansowanej dawki prowadzi do różnych zaburzeń niedoborowych (aminokwasowych, witaminowych, mineralnych, NNKT), które mogą prowadzić w przypadku młodych zwierząt do nieprawidłowego rozwoju i wzrostu, a u dorosłych do problemów z rozrodem i wielu chorób. Przy długotrwałym stosowaniu gorszej jakości karmy mogą zajść zmiany w jakości okrywy włosowej, witalności i zdrowiu psa.
Podział karm ze względu na zawartość wody
Karmy |
||
mokra |
półsucha |
sucha |
20-35% suchej masy |
40-60% suchej masy |
> 88% suchej masy |
Karma konserwowa pełnoporcjowa |
Karmy przemysłowe pełnoporcjowe |
Karmy przemysłowe |
Karma konserwowa uzupełniająca |
Karmy przemysłowe uzupełniające |
Karmy przemysłowe |
Dieta domowa |
Kiełbaski, pasztety |
|
Komponenty: mięso, ryby, twaróg |
|
Komponenty: mączki zwierzęce, |
W żywieniu psów można wyróżnić dwa sposoby żywienia: domowe oraz karmami przemysłowymi. W zależności od sposobu żywienia wyróżniamy karmy mokre, półsuche i suche. Podział ten wynika z zawartości suchej masy co jest związane z przydatnością do spożycia karmy. Karma zawierająca powyżej 85% suchej masy nie psuje się- bakterie i pleśnie nie mają możliwości rozwoju, natomiast karmy o niższej zawartości suchej masy wymagają dodatkowej konserwacji (pasteryzacja, środki konserwujące itd.). W tabeli 1 przedstawiono metody konserwacji karm w zależności od zawartości suchej masy.
Tabela 1. Metody konserwacji stosowane w produkcji karm dla psów
Rodzaj karmy |
Zawartość |
Metoda konserwacji |
Sucha |
<12 |
Suszenie (pozbycie się wody z komórek powoduje obniżenie ciśnienia osmotycznego i uniemożliwia tym samym dostęp mikroorganizmów) Liofilizacja (suszenie sublimacyjne, polegające na usunięciu wody z zamrożonego materiału przy obniżonym ciśnieniu) |
Półsucha
|
40-60 |
Obniżanie aktywności wody przez zastosowanie pochłaniaczy wilgotności, inhibitorów pleśni, niskiego pH |
Mokra
– Konserwowa – Mrożona |
70-85 72-85 60-80 |
Sterylizacja termiczna, konserwanty, mrożenie Podgrzewanie i/lub pasteryzacja, konserwanty Mrożenie |
Z badań ankietowych przeprowadzonych na właścicielach psów wynika, że znaczna większość stosuje karmy przemysłowe suche. Stosowanie tego typu karm jest wygodne- tylko nasypujesz do miski, nie musisz znać zapotrzebowania i wartości pokarmowej pasz, ani zasad prawidłowego bilansowania dawki i masz pewność, że potrzeby energetyczne i pokarmowe Twojego psa zostaną pokryte. Ponadto karmy suche mają długi termin przydatności do spożycia, nawet po otwarciu opakowania (oczywiście pod warunkiem odpowiedniego przechowywania). Wady i zalety stosowania karm suchych, półsuchych i mokrych przedstawiono w tabeli 2
Tabela 2. Zalety i wady karm przemysłowych
Karma
|
Zalety |
Wady |
Sucha |
Można długo przechowywać po otwarciu, Skondensowana zawartość energii i białka, Bardziej ekonomiczny niż żywność zawierająca wodę |
Niekiedy witaminy zniszczone obróbką cieplną, Psuje się przechowywany w wilgotnym miejscu Niekiedy niechętnie pobierany przez psy Konieczność podawania większej ilości wody |
Półsucha |
Bardzo apetyczny, Składniki łatwo strawne, Praktyczne opakowania zawierające dzienną porcję |
Wymaga często przechowywania w lodówce, Psuje się po otwarciu, Psuje się w wilgotnym miejscu, Kosztowny w przechowywaniu, Nietolerowany przez niektóre psy |
Mokra |
Długi termin przydatności do spożycia przed otwarciem, Bardzo smaczny Składniki łatwo strawne |
Nietrwałe opakowania, Kosztowne przechowywanie ( 75% wody), Wysoki koszt jednostkowy, Utrudnienia w transporcie, Utrudnienia w magazynowaniu, Psuje się po otwarciu |
Obecnie dostępnych jest wiele karm przemysłowych różniących się składem komponentowym, składem chemicznym, strawnością składników pokarmowych i smakowitością. Jednakże wybór odpowiedniej karmy przemysłowej nie jest łatwy. Karmy mogą znacznie różnić się jakością, o której decyduje przede wszystkim wartość pokarmowa skład komponentowy oraz smakowitość. Ważne jest aby karma dla psów zawierała odpowiednią zawartość pasz pochodzenia zwierzęcego (mięso świeże , suszone), które są najlepszym źródłem białka dla psów. O jakości karmy decyduje również technologia produkcji karmy- szybkie i niewłaściwie warunki suszenia bądź ekstrudowania mogą spowodować zmniejszenie zawartości składników pokarmowych ich utratę lub zmianę struktury, co może wiązać się z obniżeniem ich strawności. Poniżej przedstawiono podział karm ze względu na jakość
Podział karm ze względu na jakość:
Karmy |
||
popularne |
premium |
generyczne |
„Marki znane z reklam” Koncerny przeznaczają znaczne fundusze na reklamę |
„Specjalistyczne” Producenci wytwarzają karmy specjalistyczne dla psów w poszczególnych etapach życia, o określonym stopniu aktywności i trybie życia |
„Najtańsze” Założeniem producentów jest wytworzenie jak najtańszego produktu |
Zawierają komponenty o przeciętnej jakości, ogólnie charakteryzują się mniejszą strawnością składników niż karmy premium |
Zawierają komponenty wyższej jakości, wyższa strawność składników niż karmy popularnych marek i firm generycznych. Wyższa cena karmy ale koszt pojedynczego posiłku porównywalny z pozostały |
Zawierają najtańsze komponenty, karmy odznaczają się najniższą strawnością składników. Brak przeprowadzanych testów żywieniowych na tych produktach |
dr Olga Lasek
Zdjęcie ilustrujące artykuł pochodzi ze strony W świecie Margaretki
Poniższa tabela to syntetyczna podpowiedź, pomocna w żywieniu szczeniąt w 1 roku ich życia
Wiek szczenięcia |
Ilość karmień w ciągu dnia |
Rodzaj karmy |
1 tydzień życia |
12 razy na dobę |
Wyłącznie mleko |
2 tydzień życia |
4-6 razy na dobę |
Wyłącznie mleko |
3 tydzień życia |
3-4 razy na dobę |
Mleko Wprowadzenie karmy stałej namoczonej (wodą lub preparatem mlekozastępczym) |
5-6 tydzień życia |
3-4 razy na dobę |
Mleko Podawanie karmy stałej |
6-8 tydzień życia |
3-4 razy na dobę |
Karma stała Odstawienie mleka |
Do 6 miesiąca życia |
3-4 razy na dobę |
Karma dla szczeniąt |
Do około 1 roku |
2 razy na dobę |
Karma dla szczeniąt Przestawienie na karmę dla psów dorosłych |
Prawidłowemu trawieniu sprzyja podawanie posiłków o tych samych porach każdego dnia!!!
dr Olga Lasek
zdjęcie ilustrująca artykuł z https://www.facebook.com/FFotograf
Specyfika żywienia poszczególnych gatunków zwierząt wymaga stosowania odpowiednich dawek pokarmowych. Gatunki różnią się budową anatomiczną, fizjologią trawienia, co ściśle przekłada się na ich zapotrzebowanie oraz rodzaj stosowanej diety. Aby zwierzęta żyły długo i w pełni zdrowia, należy dostarczać im wszystkich niezbędnych składników pokarmowych w optymalnych ilościach oraz uwzględniać ich specjalne wymagania. Dlatego w żadnym wypadku nie należy stosować „resztek ze stołu” w żywieniu psów i kotów, oraz karm przemysłowych przeznaczonych dla psów w żywieniu kotów i na odwrót.
„Ludzkie jedzenie” zawiera zbyt dużo węglowodanów, zarówno przyswajalnych takich jak skrobia oraz strukturalnych czyli włókna, natomiast zbyt mało białka w stosunku do zapotrzebowania tych zwierząt. Ponadto, przyprawy używane w kuchni źle wpływają na trawienie u psów i kotów oraz mogą powodować uszkodzenia nerek. Karmy przemysłowe wysokiej jakości zawierają składniki pokarmowe i energię w odpowiedniej ilości czyli spełniają zalecane profile żywieniowe dla poszczególnych gatunków. Stosowanie ich jest bezpieczne, biorąc pod uwagę rekomendacje producenta znajdujące się na opakowaniu. Nieodpowiednie dawkowanie może przyczyniać się do zaburzeń metabolicznych wywołanych niedoborem lub nadmiarem energii i składników pokarmowych.
Różnice w budowie anatomicznej i funkcjonowaniu organizmu u psów, kotów i ludzi
Wyszczególnienie |
Pies |
Kot |
Człowiek |
Stosunek masy przewodu pokarmowego do masy ciała |
2,7% u ras dużych 7% u ras małych |
2,8 do 3,5% |
11% |
Powierzchnia pola węchowego, cm2 |
60 do 200 |
20 |
2 do 3 |
Komórki węchowe, milionów |
70 do 220 |
60 do 65 |
5 do 20 |
Kubki smakowe |
1700 |
500 |
9000 |
Uzębienie, szt. |
42 |
30 |
32 |
Żucie |
bardzo krótkie |
brak |
długie |
Enzymy trawienne w ślinie |
brak |
brak |
obecne |
Czas jedzenia |
1 do 3 minut |
kilka posiłków |
1 godzina |
Pojemność żołądka, l |
0,5 do 8 |
0,3 |
1,3 |
pH żołądka |
1 do 2 |
1 do 2 |
2 do 4 |
Długość jelita cienkiego, m |
1,7 do 6 |
1 do 1,7 |
6 do 6,5 |
Długość jelita grubego, m |
0,3 do 1 |
0,3 do 0,4 |
1,5 |
Ilość flory bakteryjnej /g treści jelit |
10000 |
10000 |
10000000 |
Czas pasażu jelitowego, godz. |
12 do 30 |
12 do 24 |
30 do 120 |
Zapotrzebowanie dla dorosłych, % sm |
|||
na białko |
20 do 40 |
25 do 40 |
8 do 12 |
na tłuszcz |
10 do 65 |
15 do 45 |
25 do 30 |
na węglowodany |
bardzo małe |
bardzo małe |
60 do 65 |
Rodzaj diety |
względny mięsożerca |
bezwzględny mięsożerca |
wszystkożerca |
dr Olga Lasek